Blog18 sep 2023

Blog

Wachtlijsten in de jeugdzorg: van databehoefte naar inzicht

Voor jeugdzorgaanbieders is het een ingewikkelde puzzel om grip te krijgen op de langer wordende wachtlijsten en toenemende wachttijden, zoals je ook kon lezen in onze vorige blog over de wachtlijstproblematiek. Toenemende wachtlijsten zorgen voor stijgende maatschappelijke kosten voor het ondersteunen van onze jongeren. We zien de trend dat jongeren gemiddeld 10 maanden moeten wachten op jeugdzorg. Kan dat echt niet anders? Want bij langere wachttijden, neemt de problematiek bij jongeren en gezinnen vaak verder toe en is er uiteindelijk meer en zwaardere zorg nodig.

Het begint al met de ogenschijnlijk simpele vraag hoe je inzicht krijgt in je (regionale) wachtlijsten. Realtime wachtlijstdata ontbreekt vaak en zonder deze data is er geen inzicht en daardoor kan er onvoldoende gestuurd worden. De praktijk laat zien dat er veel ‘onnodige’ administratieve handelingen verricht worden, zoals het bijhouden van eigen Excel lijstjes die niet gedeeld worden tussen verwijzers en zorgaanbieders. Iedereen probeert naar eer en geweten te handelen en deze wachtlijsten zo goed als mogelijk aan te pakken. Maar er ontstaat onvermijdelijk ruis tussen zorgaanbieders en verwijzers vanwege het handmatig bijhouden van wachtlijstinformatie. Daarnaast blijft het tijdrovend en foutgevoelig om handmatig al die data te verzamelen en actueel te houden in Excel. En, het voldoet niet aan de privacy wetgeving, want je kunt het wel afschermen met rollen en rechten wie wat mag zien, maar in de praktijk gebeurt dit weinig.

Kortom, het is een enorm karwei om in Excel je wachtlijstinformatie bij te houden en daarmee tot enigszins betrouwbare stuurinformatie te komen. Hoe maak je dit makkelijker?

Welke knelpunten ervaren zorgaanbieders met wachtlijstdata?

Om deze vraag te beantwoorden, moeten we drie knelpunten overwinnen die het belemmeren goede stuurinformatie te krijgen uit wachtlijstdata. Deze knelpunten zijn:

  • Er is geen realtime inzicht in de wachtlijsten is. Zonder extra hulpmiddelen is het namelijk een onmogelijk karwei om deze gegevens automatisch uit meerdere bronnen te halen. Als je bijvoorbeeld met meerdere zorgorganisaties samenwerkt, dan moet de data voor wachtlijsten uit meerdere ECD’s (of andere bronnen) komen. Om dat samen te brengen is ontzettend complex. Ook binnen een zorgorganisatie is vaak wachtlijstinformatie al gefragmenteerd geregistreerd. Elke locatie of afdeling heeft vaak een eigen wachtlijst, en vaak ook nog eens in een Excel lijstje in plaats van vanuit het ECD.
  • Het tweede knelpunt brengt ons bij de vraag hoe moet worden omgegaan met jongeren die op meerdere wachtlijsten staan bij meerdere jeugdzorgaanbieders. Jongeren die zich bij meerdere zorgaanbieders aanmelden, komen automatisch op meerdere wachtlijsten te staan zonder dat jeugdzorgaanbieders onderling dit van elkaar weten, laat staan een gemeente. Dit vertroebelt het zicht en blokkeert daardoor een gemeenschappelijke aanpak om wachttijden te verkorten.
  • Knelpunt drie betreft het onderling uitwisselen van wachtlijstgegevens. Tot nu toe is het voor alle partijen onbegonnen werk om op basis van juiste, gemeenschappelijke informatie samen te werken. Onvoldoende standaardisering van informatie (bijvoorbeeld gemeenschappelijke definities van wachtlijsten/wachttijden), het (onvermijdelijke) gebruik van verschillende informatiesystemen (zoals ECD’s) en het ontbreken van een platform waarop deze informatie gebundeld en gedeeld kan worden; het zijn allemaal factoren die hobbels vormen bij regionale samenwerking rondom wachtlijsten. Vaak worden bijvoorbeeld ook appels met peren opgeteld, zoals cliënten voor interne wachtlijst versus een externe wachtlijst (nieuwe cliënten). Zie dan maar eens je krachten te bundelen als er onvoldoende gemeenschappelijke informatie is om een beslissing over te nemen. Wat kun je doen om deze problemen op te lossen?

Drie tips om je wachtlijstdata te verbeteren en meer inzicht te krijgen

Om inzicht te krijgen in je wachtlijstdata en om de kwaliteit van deze (wachtlijst)data te verbeteren kun je aan een aantal knoppen draaien. Een belangrijke randvoorwaarde is dat het versterken van je stuurinformatie en processen alleen goed werkt als je datakwaliteit voldoende op orde is. Deze knoppen zijn:

Creëer een goede data-infrastructuur
Een goede data-infrastructuur is essentieel om informatie uit te wisselen tussen zorgorganisaties. Zowel voor je eigen zorgorganisatie als in samenwerkingsverbanden is het belangrijk dat je een goede data-infrastructuur neerzet waarbij de wachtlijstinformatie (bijvoorbeeld cliëntgegevens en aanmeldinformatie) kan uitwisselen met betrokken partijen, zodat dit niet meer handmatig per mail (of post) verstuurd hoeft te worden. Een centraal dataplatform kan hiervoor uitkomst bieden.

Wissel regionaal data uit door middel van een dataplatform
Met een centraal dataplatform kun je realtime inzicht krijgen in je wachtlijstinformatie en deze informatie snel en makkelijk delen met andere stakeholders. Als je dit regionaal organiseert met andere zorgaanbieders, dan heeft dat – ook al is het heel complex – grote meerwaarde voor een jongere en behandelaar. Denk bijvoorbeeld aan het kunnen voorspellen van een piek in behoeften aan een bepaalde therapievorm. Of bijvoorbeeld aan het effectief inzetten van vroegtijdige interventies om escalatie te voorkomen. Door te analyseren waar de grootste behoeften liggen en welke interventies het meest effectief zijn, openen zich nieuwe deuren voor verbeterde capaciteitsplanning, betere samenwerking met andere jeugdzorgaanbieders en betere preventie. Hierdoor kunnen jongeren beter en sneller de zorg krijgen die ze nodig hebben, waardoor de wachttijden kunnen dalen.

Gebruik standaarden
Belangrijk punt om te vermelden is dat je moet werken met standaarden, zoals overeenstemming in definities van wachtlijsten en wachttijden en bestaande technieken om informatie te kunnen uitwisselen. Zo hoef je niet voor elke stap opnieuw het wiel uit te vinden. Als je vervolgens de data-infrastructuur op orde hebt, kun je mooie stappen zetten om datagedreven werken te gaan werken!

Neem contact op

Koen Bosboom

Zorgverslimmer bij Tenzinger

Neem contact opNeem contact op

Meer weten?

Wil je graag een volgende stap zetten in het bundelen van je wachtlijstdata van je verschillende samenwerkingspartners? Tenzinger kan je hiermee helpen. Wij zijn kennishouders van het samenbrengen van proces, mens en systeem door middel van data en systemen om informatie te bundelen en daarmee geven wij tijd terug aan de zorg. Lees onze ideeën hierover voor de aanpak van wachtlijsten in de jeugdzorg in ons adviesrapport!

Deze blog is onderdeel van een reeks over wachtlijsten in de jeugdzorg. De volgende onderwerpen gaan we in het vervolg nog behandelen: wachttijd verzachten, cliëntreizen en capaciteitsvraagstukken. Houd onze website en/of nieuwsbrief in de gaten!

Koen Bosboom

Zorgverslimmer bij Tenzinger

Bekijk profielBekijk profiel

Adviesrapport downloaden

Ook interessant

Blog03 jul 2023

De wachtlijstproblematiek in de jeugdzorg: welke knelpunten ervaren stakeholders?

Wie zijn de stakeholders in de jeugdzorg en wat is hun rol (en belang) binnen dit complexe zorgproces? En in welke mate belemmerd de privacywetgeving (AVG) hun werkzaamheden?
Lees meer +
Blog09 jun 2023

Jeugdzorg in Nederland: hoe staat het er voor anno 2023?

De jeugdzorg staat al jaren onder enorme druk. Terwijl de wachttijden toenemen, worden de budgetten verder naar beneden geschroefd. Hoe staat het er anno 2023 voor?
Lees meer +
Whitepaper26 jun 2023

Adviesrapport wachtlijsten jeugdzorg

De wachtlijsten en wachttijden nemen alleen maar toe. De oorzaken zijn divers: gemeenten worstelen met budgetten, de administratieve last is hoog, het gedecentraliseerde beleid is complex, regionaal inzicht ontbreekt en digitalisering gaat langzaam.
Lees meer +

Schrijf je in voor onze nieuwsbrief

Zo ben jij elke maand op de hoogte van de laatste ontwikkelingen in de zorg!